Boeken Veluwe

Wegman, R.M.A., 1990. De Veetelling van 1526. Hertogelijk archief 1363. Opteykeninge van d′ beesten op alle die Veluwen en Veluwensoom geschiet durch gantz Veluwe anno XXVI. Westervoort, eigen uitgave.

prijs € 12,50

Reden en achtergrond van de veetelling van 1526.

De vele veldtochten die Karel van Egmont, hertog van Gelre en graaf van Zutphen, zich meende te kunnen veroorloven, betekenden voor de hertogelijke schatkist gevoelige aderlatingen. Om de slechte financiële positie te verbeteren werd tijdens de landdag op 23 februari 1526 te Arnhem besloten tot de invoering van een omvangrijk belastingsysteem. Daartoe was het onder meer noodzakelijk om de mate van welstand waarin de onderdanen verkeerden te bepalen. Aangezien het veebezit daarvoor een belangrijke aanwijzing vormde, werd in de zomer van 1526 door afgevaardigden van Karel van Gelre in het bijzijn van de richter en de schout een veetelling gehouden. De uitkomsten van deze veetelling bevinden zich in het Rijksarchief te Arnhem in het Gelderse Hertogelijk archief onder inventarisnummer 1363 met als titel "Opteykeninge van d' beesten op alle die Veluwen en Veluwensoom geschiet durch gantz Veluwe anno XXVI". In dit register is nauwkeurig van iedere inwoner afzonderlijk het veebezit opgetekend. Pluimvee werd blijkbaar niet van belang geacht en komt in de registers niet voor. Familieleden en personeel zijn, als zij vee bezaten, afzonderlijk vermeld bij diegene waarbij zij inwoonden.

In 1964 is door H.K. Roessingh o.a. van deze veetelling gebruik gemaakt voor de bepaling van het inwonertal van de Veluwe. Hij deed dit voor de Afdeling Agrarische Geschiedenis van de Landbouwhogeschool te Wageningen (A.A.G. BIJDRAGEN no. 11).

In 1979 is door H.K. Roessingh nog eens uitvoerig ingegaan op het Veluwse veebezit aan de hand van deze veetelling (A.A.G. BIJDRAGEN no. 22).

 

Wegman, R.M.A., 1990. De Graantelling van 1566. Archief van het Hof 2563. Westervoort, eigen uitgave.

prijs € 12,50

Reden en achtergrond van de graantelling van 1566.

Het hertogdom Gelre had in 1543 opgehouden te bestaan. Bij het verdrag van Venlo moest Willem van Gulik, de opvolger van Karel van Gelre, zijn macht afstaan aan Karel V van Spanje.

Het hertogdom Gelre bestond vanouds uit 4 kwartieren, te weten:

I het kwartier van Nijmegen;

II het kwartier van Roermond of Overkwartier;

III het kwartier van Zutphen en

IV het kwartier van Arnhem of Veluwe.

De verdeling in vier kwartieren, waarin de rechterlijke en de bestuurlijk macht afzonderlijk waren geregeld, bleef na 1543 gehandhaafd. Ook de landschapsvergaderingen, die samen-komsten waren van de kwartieren, bleven gehandhaafd. Karel V probeerde deze verdeeldheid te doorbreken door de instelling van de rekenkamer en het hof, dat als uitvoerend orgaan van de landschapsvergadering ook een staatkundige functie had.

In verband met de graanschaarste en de daardoor stijgende graanprijzen werd in de maanden januari en februari 1566 een visitatie van de graanvoorraad in de kwartieren I (gedeeltelijk), II en IV gehouden. Het resultaat van deze visitatie bevindt zich in het Rijksarchief te Arnhem onder: Archief van het Hof inventarisnummer 2563.

Geteld werden de gedorste en ongedorste voorraden rogge, boekweit, haver, gerst, mout (of malts), weit (tarwe), mankzaad (gemengde zaden), erwten en bonen.

prijs beide boeken samen € 20,-

verzendkosten € 4,25,-